Succesvol ‘flipping’: “Begin eenvoudig en klein en maak gebruik van quizjes”

‘Flipping the classroom’ wordt door sommigen gezien als dé trend in het onderwijs. Kortgezegd draai je het lesgeven om: leerlingen kijken thuis een video over een onderwerp, waarna de individuele vragen en de verwerking van de stof naar het klaslokaal worden gehaald. Uit recent meta-onderzoek blijkt dat flipping de classroom de leerresultaten ten goede komt, al is dit heel afhankelijk van de setting. We spraken erover met David van Alten, docent op het Cals College in Nieuwegein en onderzoeker van de Universiteit Utrecht.

David, je bent zelf ook docent. Heb je de effecten van het flippen alleen onderzocht, of heb je het zelf ook wel eens toegepast?  
“Ja, ik heb het zelf ook toegepast! Juist tijdens dat flippen kwam de vraag op, of flipping the classroom wel werkt. Daarbij vroeg ik me ook af: doe ik het wel goed? Je kunt als docent namelijk (nog) niet op ervaring leunen. Ook bij andere docenten hoorde ik veel twijfels: ‘Is mijn vak wel geschikt om te flippen?’ Ik denk dat wij er bij geschiedenis in geslaagd zijn om een deel van de theorie uit de les te halen en dat als voorbereiding aan te bieden. Maar ik denk ook dat andere vakken zich goed, en misschien wel beter, lenen voor het flippen.”

“Is mijn vak wel geschikt om te flippen?” 

Over welke vakken heb je het dan?
“Denk bijvoorbeeld aan de bètavakken, waar je de theorie echt los kunt koppelen van oefeningen die gedaan moeten worden. Of neem Nederlands, waarbij ik direct denk aan het vooraf delen van bepaalde (spelling- of grammatica)regels, waarna je in de lessen tijd vrijmaakt om het schrijven met elkaar te oefenen. Overigens zegt de literatuur nog niet heel veel over de verschillende effecten van flipping the classroom binnen bepaalde vakgebieden. We zien wel aanwijzingen, maar we kunnen dat nog niet staven.”

Kun je enkele good practices geven die naar voren kwamen?
“We hebben bijvoorbeeld gezien dat docenten filmpjes zo kort en effectief mogelijk moeten maken. Denk aan vijf of tien minuten; dan blijft de informatie beter hangen. Ook zagen we dat het heel belangrijk is om interactie in te bouwen in de filmpjes die je als docent opneemt. Hoe actiever een leerling leert, hoe effectiever dat is. Bovendien leren sommige leerlingen graag visueel.

Daarnaast zagen we dat het toevoegen van quizjes helpt. Denk bijvoorbeeld aan quizvragen in het filmpje, maar ook aan het begin van de les. Het geeft jou als docent inzicht in hoe goed de leerlingen de bekeken stof snappen. Bovendien weet de leerling: ik moet dat filmpje gaan kijken, omdat ik daar in de les direct mee wordt geconfronteerd.”

Toch hoor ik je zeggen dat er nog weinig harde bewijzen zijn dat flipping the classroom echt werkt.
“De effectiviteit van flipping the classroom hangt inderdaad helemaal samen met hoe je het inzet en waar. Dat is direct ook het mooie; het is een mogelijkheid om meer tijd vrij te maken in de klas om bewezen effectieve leermethoden in te zetten. Zo geeft flipping the classroom bijvoorbeeld meer ruimte voor groepswerk of differentiatie. En dat is bewezen effectief.”

“Het vergt een hele goede planning en een stevige tijdsinvestering”

Hoe reageren docenten?
“Ik heb veel enthousiasme gezien, maar ook gemerkt dat het een hele goede planning vergt en een stevige tijdsinvestering. En dus moeten docenten niet alleen heel gemotiveerd zijn, maar eigenlijk ook meer tijd ervoor krijgen. Tegelijkertijd merken docenten dat sommige leerlingen niet naar de video’s kijken. De valkuil is dan om direct terug te vallen in de traditionele setting. Leerlingen die de video wel gekeken hebben, zullen dat de volgende keer misschien ook laten, omdat ze weten dat ze de uitleg of zelfs de hele video toch wel in de les zullen kijken. Een belangrijke vraag is dus ook hoe je leerlingen hiervoor kunt motiveren. Dat kan bijvoorbeeld door quizjes die toegevoegd worden, deels mee te laten tellen in het cijfer.”

Heb je nog een belangrijke tip voor onderwijsinstellingen en docenten?
“Ik denk dat het belangrijk is dat docenten die geïnteresseerd zijn het vooral gaan uitproberen! Begin eenvoudig en klein, dan kun je met flipping the classroom een hele mooie vorm van onderwijs aanbieden. Tegen onderwijsinstellingen zou ik zeggen: zie flippen niet puur als een mogelijkheid om leerlingen meer thuis te laten doen. Je moet er voor waken dat je de lestijd niet gaat verkorten, want uit ons onderzoek bleek dat dit leidde tot een minder effectieve vorm van flipping the classroom in termen van leerprestaties. Flippen is zogezegd geen oplossing voor het lerarentekort. Je lestijd is cruciaal, of je nou wel of niet flipt. Daar gebeurt het.”

Meer over het onderzoek vind je op de nieuwssite en onderzoekssite van de Universiteit Utrecht.