Het belang van digitale fitheid in het onderwijs

Binnen het onderwijs is het meer dan ooit belangrijk om de digitale hulpmiddelen af te stemmen op de aanwezige kennis. Dat zegt Martijn Aslander, tech-filosoof en medeauteur van het boek ‘Ons werk is stuk’. Zo kunnen onderwijsprofessionals in minder tijd en met minder energie meer werk gedaan krijgen. ”Digitale fitheid is net zo belangrijk als mentale en fysieke fitheid, maar niet iets dat vanzelf komt. Het heeft tijd en aandacht nodig.” 

Onderwijsprofessionals worden dagelijks overspoeld door informatie en onnodige afleidingen. “De manier waarop onderwijsorganisaties informatie verwerken, bewaren en delen is gebaseerd op hoe we in de jaren ’70 informatie deelden op papier. Daarnaast gaan mensen vaak voorbij aan het feit dat we niet goed zijn in het hanteren van ons digitale werkgereedschap en de bijbehorende informatieverwerking”, zegt Aslander. Digitale fitheid is zowel belangrijk voor werknemers als de workflow van informatie binnen de organisatie. “Je kunt leren hoe je om moet gaan met verschillende tools zoals Office 365 en Teams, maar wáár je de informatie moet laten is onduidelijk.” 

Digitaal werkgereedschap

Digitaal fitte werknemers kunnen sneller informatie opslaan, doorzoeken, (her)ordenen en delen. “Te vaak slaan mensen nog documenten op en stoppen die in onoverzichtelijke mappen en submappen. Uit onderzoek volgt dat werknemers gemiddeld 240 uur per jaar kwijt zijn aan het zoeken naar informatie, 40 dagen per jaar compenseren welke informatie ze zijn vergeten en vervolgens jaarlijks tot ruim 400 uur hannesen met de computer”, aldus Aslander. Het is belangrijk dat binnen het onderwijs handvatten en tools worden aangereikt om digitaal fit te zijn. “Leerlingen en medewerkers in het onderwijs moeten leren om digitaal fit te zijn. De jongeren zijn de werknemers van de toekomst. Nu heerst er veel schaamte en taboe wanneer men niet om kan gaan met deze zaken en dat moet worden doorbroken.” 

Framework Digitale fitheid  

Aslander is mede-bedenker van een ‘framework’ voor digitale fitheid dat is opgebouwd uit vijf pijlers: digitaal bewustzijn, digitale hygiëne, digitale vaardigheden, persoonlijk kennismanagement en persoonlijke ontwikkeling en groei aan de hand van technologie. Aslander: ”Binnen het onderwijs is het belangrijk dat de eerste vier pijlers op orde zijn. Het probleem is dat men zich voornamelijk richt op digitale vaardigheden. In de meeste onderwijsorganisaties is er juíst een gebrek aan digitale hygiëne. Het is een voorwaarde waarbij je met elkaar afspreekt op teamniveau: welke tools gebruiken we? Op welke manier? Waar laten we de informatie? En dat je daarover met elkaar overeenstemming bereikt. Binnen onderwijsorganisaties heeft het gesprek over de workflow op de werkvloer eigenlijk nooit plaatsgevonden en daarvoor moet je niet bij de afdeling ICT zijn.” 

“Digitale fitheid is het thema voor de komende vijf jaar. In de maand van de digitale fitheid brengen wij het belang ervan bij kenniswerkers onder de aandacht.”

In de praktijk vormt het kennisniveau van medewerkers soms een obstakel om digitale fitheid binnen de organisatie te bewerkstelligen. Aslander: “Werknemers zijn onder te verdelen in meerdere persona’s. De analoge idealist is iemand die helemaal niks met computers doet. Daarnaast heb je de aarzelende technologiegebruiker. Deze twee types vormen tezamen 65 procent van je doelgroep. Daarnaast is er de digitale professional die denkt dat hij de boel op orde heeft en de digitale enthousiasteling die zelf graag dingen ontdekt. Uiteindelijk kun je digitale fitheid zien als een vorm van relatietherapie tussen mens en technologie. Je wordt pas digitaal fit met tijd én aandacht.’ 

De maand van de digitale fitheid 

Het aanleren en bijspijkeren van digitale vaardigheden gaat niet vanzelf. Op 1 maart 2022 start de maand van de digitale fitheid. Aslander is mede-initiatiefnemer van deze maand. “Digitale fitheid is het thema voor de komende vijf jaar. In deze maand brengen wij het belang van digitale fitheid bij kenniswerkers onder de aandacht. We doen dit in samenwerking met bedrijven zoals AFAS, maar ook samen met provinciale en gemeentelijke overheidsinstellingen”, aldus Aslander.  

Werknemers krijgen de hele maand de kans om hun digitale vaardigheden te verbeteren en hun kennis te delen. Aslander: “Via lezingen, workshops, video’s en podcasts krijgen mensen inzicht in hun digitale vaardigheden. Met het aanbieden van praktische tips en begeleiding voor mensen die het nodig hebben, willen we meer werknemers bewustmaken van digitale fitheid.” 

De maand van de digitale fitheid biedt onderwijsprofessionals handvatten om digitaal fit te blijven. “In de afgelopen veertig jaar hebben we binnen Europa veel geld geïnvesteerd in IT. Maar al het geld is naar de ‘T’ gegaan van technologie, maar we zijn de ‘I’ vergeten van informatie”, zegt Aslander. “Samen met auteur en spreker Dieter Möckelmann werken we nu hard aan een studiedag programma ‘Digitale fitheid voor het onderwijs’. We spreken vaak over het belang van digitale geletterdheid, maar zelden over informatiegeletterdheid. En dat komt eerst.” 

Foto Martijn Aslander door Daniël Maissan