Mediawijsheid – 4 tips om bedoelingen achter cijfers te achterhalen

Net als achter woorden zitten ook achter cijfers bedoelingen. Dat zegt hoogleraar wetenschapscommunicatie Ionica Smeets. Ze geeft op de website Isdatechtzo 4 tips om op te letten wanneer iemand probeert je te overtuigen met peilingen, procenten of grafiekjes.

Voordat Ionica Smeets op de tips ingaat, wijst ze erop dat het goed is om te beseffen dat het lijkt of cijfers feiten weergeven, maar dat er altijd een mens achter zit die keuzes maakt. Dat kan leiden tot framing, waarbij problemen groter of kleiner lijken dan ze in werkelijkheid zijn, en soms zelfs tot desinformatie, wanneer cijfers niet kloppen. Daarom is het volgens Smeets belangrijk om alert te zijn. Ze geeft daarvoor 4 tips.

Tip 1: Verdubbelt het aantal? Check hoe groot het aantal was

Wanneer kleine aantallen worden verdubbeld, kan het aantal nog steeds heel klein zijn. Kijk daarom goed welk getal wordt verdubbeld en vraag je af welk belang iemand kan hebben bij het delen van bepaalde cijfers of een bepaald verhaal.

Tip 2: Zijn de cijfers verbazingwekkend, check wat er is gemeten

Kijk goed wat er is gemeten voordat je cijfers met elkaar vergelijkt. Zo kan fulltime werken in het ene land iets anders betekenen dan in het andere land. Daardoor kunnen vergelijkende cijfers tussen landen soms niet zoveel zeggen.

Tip 3: Check of een gemiddelde weergeeft wat je wilt weten

Kijk goed of de extremen niet onzichtbaar worden door een gemiddeld cijfer. Wanneer Bill Gates een zaal binnenkomt, stijgt het gemiddeld vermogen van de zaal zonder dat iemand er beter van wordt. Een gemiddelde kan de werkelijkheid dus ook flink vertekenen.

Tip 4: Kijk je naar de cijfers, of luister je naar jouw gevoel?

Het is bij het kijken naar cijfers goed om ons bewust te zijn van ons eigen gevoel en hoe dat onze kijk op cijfers beïnvloedt. Daarom is het goed om te kijken wat de bron is en hoe betrouwbaar die bron is. Een factchecker kan daarbij een goed hulpmiddel zijn.

Over Isdatechtzo

De website Isdatechtzo.nl is ontwikkeld door Netwerk Mediawijsheid in samenwerking met Beeld en Geluid Den Haag en ECP om bezoekers te informeren over de werking van nepnieuws en hoe je kan herkennen of een bericht betrouwbaar is.

Bron: Isdatechtzo