Niet ChatGPT aanpakken maar het onderliggende maatschappelijke probleem

Verbied het gebruik van AI-schrijfchatbot ChatGPT in onderwijs en maatschappij niet, maar pak de maatschappelijke factoren aan die ervoor zorgen dat mensen vatbaar zijn voor nepnieuws, misinformatie, zelfbevestigende informatiebubbels en complottheorieën. Daarvoor pleit Siri Beerends, cultuursocioloog en schrijver bij Medialab SETUP, in een artikel op Netwerk Mediawijsheid. Docenten moeten daarbij de toegevoegde waarde van zelf schrijven overbrengen.

Napapegaaien

Volgens Beerends cancelen we onszelf door bij ChatGPT de diepte en breedte van taalcompetentie te reduceren tot datgene waar computers goed in zijn. Bovendien doet ChatGPT niet anders dan napapegaaien van wat het eerder gezien heeft aan teksten en beredeneert en begrijpt het zelf niets. Beerends gaat ook in op de geluiden dat ChatGPT funest is voor huiswerkopdrachten. Ze werpt tegen: “Natuurlijk kan iedereen zijn schoolwerk laten maken door ChatGPT. Maar als we leerlingen niet meer kunnen inspireren om hun binnenwereld te vergroten en zelf betekenis te creëren, alleen maar omdat er weer een nieuw speeltje op de markt is, waar zijn we dan nog als samenleving?”

Goudmijn voor complotaanhangers

ChatGPT vraagt volgens Beerends meer creativiteit en inspirerend vermogen van de docent. Die moet de toegevoegde waarde van zelf schrijven – reflectie, resonantie, inzicht, redeneren, je begripsvermogen en empathie oprekken, nieuwe verbanden leggen, en contact maken met jezelf en de wereld om je heen – overbrengen.

Beerends vindt ChatGPT geen vooruitgang, maar vervreemding. Daarnaast ziet ze het als goudmijn voor complotaanhangers en culturele sektes. Dat wordt nog een versterkt doordat ChatGPT valse bronreferenties kan verzinnen en doordat de leesvaardigheid is afgenomen. Hetzelfde geldt voor de schrijfvaardigheid. Volgens Beerends stellen we steeds lagere eisen aan teksten: “Deelbare clickbait en ogenschijnlijke inhoudelijkheid zijn belangrijker dan daadwerkelijk sense maken.”

Geen verbod van ChatGPT

Toch is voor Beerends een verbod van ChatGPT niet de juiste weg. Daarmee ga je namelijk noodzakelijke emancipatie en weerbaarheid uit de weg, en schuif je het dieper liggende probleem voor je uit. Een betere oplossing is volgens haar om de maatschappelijke factoren aan te pakken die ervoor zorgen dat mensen vatbaar zijn voor nepnieuws, misinformatie, zelfbevestigende informatiebubbels en complottheorieën. Ze legt aan het eind van het artikel uit waarom ze dat belangrijk vindt: “We moeten ervoor waken dat we straks niet meer in staat zijn om zelf na te denken omdat we ons morele kompas volledig hebben uitbesteed aan overheden, bedrijven en instanties die bepalen welke waarheden en welke technologieën goed voor ons zijn.”

Bron: Netwerk Mediawijsheid