Handreiking voor flexibilisering en modularisering in het mbo

Studenten verwachten steeds meer keuzevrijheid. Mbo-scholen spelen hierop in door te flexibiliseren. Deze verandering heeft impact op de onderwijslogistiek van scholen. De ‘Reisgids onderwijslogistiek: De handreiking voor flexibilisering en modularisering in het mbo’ beschrijft de reis die je als school aflegt naar flexibel en modulair onderwijs en helpt je bij de keuzes die nodig zijn om je serviceconcept vorm te geven.

De handreiking legt uit wat de reis naar flexibilisering en modularisering inhoudt, wat de school kan verwachten en welke afwegingen en keuzes de school onderweg tegenkomt. Deze handreiking is uitgewerkt in zes stappen en fungeert als routekaart met een beschrijving per bestemming. Het is aan de school, om te bepalen hoe de school de reis doorloopt en welke keuzes de school maakt. Om de school op weg te helpen, geeft de handreiking bij elke stap suggesties hoe de school ermee aan de slag kan gaan, inclusief een link naar een uitgebreide toelichting.

In 6 stappen naar flexibilisering

1. Ambitie

Geef met persona’s en scenario’s richting aan je ambitie. De handreiking beschrijft deze stap en de vertaling van ambitie naar serviceconcept. Ook worden vier scenario’s toegelicht, inclusief verdiepende keuzes: Vertragen & Versnellen, Verbreden & Verdiepen, Configuratie kiezen, Eigen ontwikkeltraject kiezen.

2. Principes

Vertaal de beoogde ambitie naar principes waarmee je flexibilisering en modularisering kunt organiseren. Het is handig de principes uit te drukken in ambitie-statements die gelinkt zijn aan persona’s (welke waarde voor wie). De handreiking beschrijft deze stap en vijf principes – Roosteren, Concentrisch valideren, Persoonlijk versus Klassikaal, Les tijdsduur, Periodisering – en gaat kort in op het effect van instellingskeuzes hierop.

3. Impact op de initiële student journey

Breng op basis van de scenario’s de impact op de student journey van de initiële student in kaart. Gebruik hierbij de MORA als referentieprocesmodel waarop je de impact plot. De handreiking gaat dieper in op deze stap, de impact per scenario en het gebruik van de MORA hierbij.

4. Impact op de postinitiële student journey

Breng de impact voor de postinitiële student in kaart door (1) te bepalen welk scenario bijdraagt aan welke studiebehoefte en (2) de extra impact ten opzichte van de initiële student te onderzoeken. Onder de postinitiële student valt ook de LLO-lerende. De handreiking licht deze stap en de bevindingen toe ten aanzien van de impact. Daarnaast beschrijft de handreiking twee manieren om de leervraag van de postinitiële student in te vullen.

5. Succesfactoren

Besteed aandacht aan succesfactoren om de reis naar flexibilisering en modularisering te kunnen doorstaan. De handreiking beschrijft deze succesfactoren en legt uit wat de gevolgen zijn als je hier geen aandacht aan besteedt. De succesfactoren zijn:

• Kies bewust voor een matrixorganisatie
• Kies voor een referentiearchitectuurmodel (MORA)
• Vertrekpunt: het onderwijs is bepalend, processen zijn leidend
• Werk met één onderwijscatalogus format
• Zorg dat iedere module afronding een validatiemoment kent
• Beperk volgordelijkheid onderwijs
• Laat instroommomenten de periodisering volgen
• Zorg dat je BPV flexibel kunt ondersteunen
• Besteed aandacht aan haalbaarheid
• Zorg voor CvB commitment
• Maak resultaatafspraken
• Maak middelen en tijd vrij

6. IST & SOLL

Creëer inzicht in de kloof tussen de huidige en gewenste situatie door beide situaties in kaart te brengen. De handreiking vertelt hoe je dit kunt doen en geeft een lijst met onderwerpen, inclusief (op hoofdlijnen) wat te meten per onderwerp. In deze lijst zijn naast de stappen van de reis ook governance, cultuur en digitalisering opgenomen.

Organiseren om te kunnen digitaliseren

De nadruk van de handreiking ligt op het organiseren van flexibilisering en modularisering. Digitalisering is nodig om flexibilisering en modularisering te ondersteunen, beheersbaar en betaalbaar te houden. Zo creëer je overzicht en inzicht in wat voor digitale ondersteuning gewenst is en past. Hierdoor borg je de samenhang, stabiliteit en integratie van zowel processen als de daaropvolgende digitalisering.

Interview met enkele auteurs

De handreiking is een publicatie van het programma Doorpakken op Digitalisering. Het themateam Onderwijslogistiek bestond uit de volgende mensen: Leo Bakker (Kennisnet), Marcel van Oorschot (Zadkine), Johan Vos (Aventus), Marcel van Assen (OPX Consultants), Arie van der Graaf (Zone College), Johan van der Steen (Davinci), Cock Vonk (Albeda), Jaco van der Meer (MBO Rijnland), Rob Vos (MBO Digitaal), Hans Swart (Alfa College), Kasper Nobel (Arlande), Ard van Diepen (Arlande).

In een interview met Doorpakken op Digitalisering geven drie van hen – Jaco van der Meer, Marcel van Oorschot en Johan Vos – wat ze al doen op het gebied van flexibilisering en modularisering, waarom onderwijslogistiek belangrijk is en wat het nut is van de handreiking. Van Oorschot geeft daarbij aan dat hij het heel mooi vindt dat de handreiking het resultaat is van een samenwerking tussen verschillende roc’s en dat het dus een breed gedragen document is. Van der Meer wijst erop dat ze alle elementen bij elkaar hebben gebracht en dus niet alleen de technologische oplossingen beschrijven.

Bronnen: Reisgids onderwijslogistiek, interview met Doorpakken op Digitalisering