De ingrediënten voor het ideale hybride leslokaal

Nu docenten weer vanuit hun klas lessen kunnen verzorgen, kan het voorkomen dat ze zowel aan fysiek aanwezige studenten als studenten thuis lesgeven. Hoe betrek je die online aanwezige studenten bij de les? De Hogeschool Utrecht bouwde een Proof of Concept met drie testopstellingen en kwam zo tot een goede inrichting van het hybride leslokaal. “We zochten een oplossing, waarbij niet alleen de fysiek aanwezige studenten, maar ook de online studenten volwaardig onderdeel zijn van de les”, vertelt Lotte van Leengoed, product owner van Team Media en E-depot bij de Hogeschool Utrecht.

Als product owner regelt Lotte van Leengoed de media en audiovisuele middelen voor 3500 medewerkers en 36.000 studenten die actief zijn bij de Hogeschool Utrecht. Ze vertaalt hun behoeftes in waardevolle producten en vormt zo de schakel tussen onderwijs en technisch team. “Vaak gaat het dan om standaard middelen die via standaard procedures worden aangevraagd. Het hybride leslokaal is nieuw. Gewoonlijk kunnen online studenten wel meeluisteren met de les, maar is die voor hen toch minder goed te volgen. Bovendien kan de docent niet alle aanwezige studenten zien. Wij gingen op zoek naar een oplossing waarbij de online aanwezigen volwaardig kunnen deelnemen aan de les.”

Drie testopstellingen

Ze testte drie proefopstellingen in echte lessen in drie verschillende lokalen. Docenten konden erop inschrijven om hier les te geven. Zowel docenten als studenten beoordeelden later de techniek: is iedereen goed zichtbaar? Konden de online studenten die presentatie goed zien? Was er interactie met de fysiek aanwezige studenten? Voelden ze zich betrokken bij de les?

Bij een van de drie lokalen bleek de combinatie van apparatuur technisch niet goed te werken. Het voornaamste doel is om de online studenten op een extra scherm te tonen, zodat de docent hen altijd kan zien en dat lukte met deze opstelling niet goed. Daarom vervolgde ze de test met nog twee opstellingen: in een lokaal dat in de breedte en een lokaal dat in de lengte is georiënteerd. De leraren maakten daarbij gebruik van Teams en een extra touch panel, waarop ze vooraf een vergadering inplannen. Het enige verschil is dat ze nu ook het lokaal uitnodigen in de Teams-vergadering. Dat maakt het mogelijk om de online studenten op het tweede scherm zichtbaar te maken. De fysiek aanwezige studenten doen gewoon mee aan de les. De docent geeft de presentatie op het eerste scherm in de klas. De online studenten zijn zichtbaar op een tweede scherm, dat achter in het lokaal staat. Na het evalueren van deze twee opties, kwam ze uiteindelijk tot een opstelling die het beste bleek.

In de lengte of in de breedte

En dat was de oplossing in het in de lengte georiënteerde lokaal. “Het breed georiënteerde lokaal bleek minder goed uit te pakken, omdat de camera te veel moest ‘pannen’ (horizontaal draaien). De camera in het in de lengte georiënteerde lokaal had vanuit één standpunt altijd iedereen in beeld.” Het aantal microfoons in het lokaal bleek een ander belangrijk aspect. “Iedereen moet elkaar kunnen horen. Een laptopmicrofoon redt dat niet. Je hebt dan een microfoon nodig die rondom geluid kan opnemen en opvangt van een paar meter afstand.”

“HET HYBRIDE LESLOKAAL IS HET BEST MOGELIJKE ALTERNATIEF ALS HET ECHT NIET KAN OM FYSIEK BIJ ELKAAR TE KOMEN.”

Van Leengoed erkent wel dat techniek niet alles kan oplossen. Het staat of valt met het maken van goede werkafspraken. “Zo hebben we bijvoorbeeld ook gekeken of we de chatfunctie in Teams moeten gebruiken. Is dat handig of niet? We laten dit afhangen van wat de docent wil. We nemen het niet in de hybride interactieve lesvorm op, omdat het daar vooral om interactie gaat. Toch kan het in sommige situaties best handig zijn, omdat iedereen dan de antwoorden goed kan zien. Het creëert een apart communicatiekanaal.” Verder bekeek ze de didactische aanpak van een hybride les. Waar moet je extra op letten, en welke aanpassingen moet je maken op de les die je normaliter geeft?

Ingrediënten voor een hybride leslokaal

Om een hybride leslokaal goed in te richten is een aantal AV-middelen onmisbaar. Je hebt een tweede scherm nodig, een camera die kan inzoomen en bewegen, een goede speaker die de online aanwezige studenten goed verstaanbaar kan maken en voldoende microfoons aan het systeem. Bovendien is er een touchscreen panel nodig om de Teams-vergadering op te starten. “Een tweede scherm zou je kunnen weglaten, maar dan mis je de interactie met de online aanwezige studenten.”

Reacties enthousiast, maar er gaat niets boven live

Om de reacties te peilen, zette Lotte en enquête uit bij de leerkrachten. De reacties bleken redelijk enthousiast: ‘Het is niet moeilijk om op te starten en de kinderziektes zijn eruit’. “De meerwaarde is echt dat je de online aanwezige studenten goed kunt zien en dat alle (online en fysiek) aanwezigen elkaar goed kunnen zien en horen,” vindt Van Leengoed. “Onze conclusie is wel dat fysiek aanwezig zijn nog altijd met stip op één staat. Maar het hybride leslokaal is het best mogelijke alternatief als het echt niet kan om fysiek bij elkaar te komen.”

Ook peilde Van Leengoed de reacties van de studenten. De online aanwezige studenten gaven aan dat ze zich gehoord en gezien voelden en vonden het een volwaardig alternatief voor een fysieke les. In het algemeen waren de studenten positiever dan de docenten. Uiteraard mits alles goed werkt.

In welke situaties is het hybride leslokaal volgens Van Leengoed een goede oplossing? “Het is niet voor alle lessen geschikt, maar het maakt het onderwijs flexibeler, je kunt deeltijd onderwijs geven aan studenten die verder weg wonen. En met de toenemende flexibilisering en internationalisering is het een goede manier om deel te nemen vanuit een andere plaats of zelfs ander land.” De HU zit nu in het proces om te bepalen in hoeverre het hybride leslokaal uitgerold gaat worden. “We bekijken de behoefte binnen de diverse opleidingen en proberen die zo goed mogelijk te faciliteren.”

Bekijk hier het hybride leslokaal!