Architectuur moet digitale transformatie in goede banen leiden

Om de digitale transformatie in onderwijs en onderzoek binnen instellingen en op nationaal en internationaal niveau in goede banen te leiden, is architectuur nodig. Dat is de overtuiging van drie experts die daarover in gesprek gingen met SURF: Hans Nederlof, bestuurder Fontys, Jan-Willem Brock, CIO Universiteit Leiden en Pekka Kähkipuro, CIO Tampere Universiteit en Hogeschool (Finland).

Onder architectuur wordt verstaan dat je begint met inzicht krijgen en structuur aanbrengen in de informatievoorziening en IT. Vervolgens maak je van daaruit samen afspraken richting een gezamenlijke stip op de horizon, leg je die vast en heb je daarop commitment.
Volgens Kähkipuro is architectuur een manier om complete landschappen meer efficiënt en in samenhang op te bouwen. “Met een architectuur garandeer je dat alles beter samenwerkt.”

Betere sectorvoorzieningen

Brock wijst erop dat onderwijs en onderzoek steeds meer gezamenlijke voorzieningen gebruiken. De sector wil daarom met elkaar betere sectorvoorzieningen ontwikkelen, die goed met elkaar samenhangen in een ecosysteem. “Architectuur is het instrument dat we inzetten om te komen tot dat doel.” De betere sectorvoorzieningen, in samenhang met elkaar, dragen vervolgens bij aan de sectorambities flexibilisering van onderwijs, leven lang leren, open science en interdisciplinair samenwerken in onderzoek.

Nederlof heeft de afgelopen jaren de bestuurlijke urgentie op samenwerken enorm zien groeien. “Inmiddels beseffen we met elkaar, dat we onze ambities alleen nog kunnen realiseren wanneer we samen optrekken.”

Beslissingen over informatiesystemen

Voor instellingen is vooruitkijken belangrijk. Als ze zich kunnen voorstellen hoe onderwijs en onderzoek zich ontwikkelen in de veranderde wereld, kunnen instellingen betere beslissingen nemen over de informatiesystemen die dit in de toekomst moeten gaan ondersteunen. Architectuur is daarbij een belangrijk instrument.

De drie experts geven alle drie een voorbeeld waarom architectuur belangrijk is. Brock wijst op de onderzoekssituatie waarbij data-uitwisseling nodig is tussen twee verschillende vakgebieden. Kähkipuro geeft aan dat in Finland microcredentials steeds belangrijker worden, waarbij studenten elementen verzamelen van verschillende instituten met elk hun eigen stijl en vorm. Nederlof geeft aan dat architectuur zowel flexibel onderwijs als een vast curriculum moet kunnen supporten.

HOSA

In Nederland zijn SURF en haar leden al decennia bezig met architectuurvraagstukken. Zo zijn er kaders voor mbo, hbo en wo uitgewerkt in HOSA, het project Hoger Onderwijs Sector Architectuur. Deze kaders zijn overgenomen in de Nationale Groeifondsaanvraag voor NPuls. In Finland is er met Digivisio een vergelijkbaar initiatief. In beide landen zijn er nog uitdagingen. Zo bleek in Finland dat er een gebrek was aan strategie binnen het grotere plaatje en dat er geen nationale oplossing was waarin iedere instelling kan deelnemen. In Nederland verschilt het volwassenheidsniveau op dit onderwerp per instelling. Daarom werken instellingen samen met SURF aan een update voor de HOSA. Deze kunnen de instellingen zelf gebruiken als referentie voor het eigen landschap van processen en systemen.

Architectuur op Europees niveau

Kähkipuro heeft met zijn internationale ervaring als CIO in zowel de Nordics al het VK een brede kijk op meerdere ontwikkelingen binnen Europa. Hij pleit ervoor om voor het Europese niveau de nationale architecturen te analyseren en te bekijken wat daaruit de elementen zijn die we kunnen overnemen in een Europese architectuur, zodat deze groeit uit de nationale aanpakken. En vice versa.

Bron: SURF