Samenwerking nodig bij verbeteren leesvaardigheid (s)bo

Om de dalende trend in de leesvaardigheid van leerlingen in het (speciaal) basisonderwijs te keren zijn veranderingen nodig in het leesonderwijs op scholen en in het leesgedrag van de leerlingen thuis. Daarvoor is een brede aanpak nodig, waarbij scholen onder meer samenwerken met ouders, bibliotheken, gemeenten en consultatiebureaus. Dat schrijft de Inspectie van het Onderwijs in de Nationale Peiling Leesvaardigheid einde (s)bo 2020-2021.

Uitkomsten onderzoek

• Daar waar de ambitie is dat 65% van alle leerlingen in het basisonderwijs aan het eind het minimale leesniveau heeft om mee te doen in de maatschappij, haalt slechts 50% van de leerlingen in het basisonderwijs dit en 7% van de leerlingen in het speciaal basisonderwijs.
• De helft van de leerlingen leest minder dan 15 minuten per dag leest in de thuisomgeving.
• Leerlingen ervaren vanuit thuis een geringe ondersteuning bij het lezen.
• Leerlingen die vaker buiten school lezen hebben een hogere leesvaardigheid.

De auteurs wijzen in het rapport op de gevolgen van het onder druk staan van de leesontwikkeling van leerlingen:

• Voor schoolprestaties.
• Voor succes in het vervolgonderwijs.
• Voor hun latere maatschappelijke deelname en functioneren.

Dit komt, aldus de auteurs, omdat lezen helpt bij informatie verwerken, je aan het denkt zet en je leert om anderen beter te begrijpen. Onderzoek laat zien dat er daarnaast een sterk verband bestaat tussen geringe leesvaardigheid en werkeloosheid, lage lonen en beperkte carrièrekansen.

Verbeteren leesvaardigheid

Er zijn verschillende aanknopingspunten om de leesvaardigheid van leerlingen te verbeteren. Hoe meer begrijpend lezen wordt geïntegreerd in andere vakken zoals wereldoriëntatie en wetenschap & techniek, des te beter de leesvaardigheid van leerlingen is. Een focusgroep van leesexperts ziet verder heil in:

• Een juiste focus op begrijpend lezen.
• Meer aandacht voor hogere-orde-vaardigheden (zoals interpreteren en evalueren).
• Gebruik van inzichten over effectief leesonderwijs.

Een verdere verbetering is mogelijk door een gezamenlijke aanpak. Scholen, ouders, gemeenten, bibliotheken en consultatiebureaus moeten de handen ineenslaan om ervoor te zorgen dat leerlingen gemotiveerd raken en blijven om te lezen en toegang hebben tot boeken.

Meer weten over het verbeteren van leesvaardigheid of het gebruik van Leesvoortgang binnen Microsoft Teams in de klas? Ga naar het Dossier Leesvaardigheid op Breens.nl.

Reacties van lezers uit het onderwijs

In de Volkskrant reageren verschillende lezers op de uitkomsten. Allemaal zijn ze werkzaam in het onderwijs. Zo vermoedt Anneke Koelewijn, leerkracht speciaal onderwijs in Amsterdam, dat het percentage van 50% leerlingen in het basisonderwijs zonder vereiste leesvaardigheid lager zou zijn als ze in een beter lokaal zouden zitten, met een extra iemand voor individuele aandacht en leerkrachten die zelf keuzes mogen maken over het inrichten van lessen en welke materialen en scholing ze nodig hebben. Janneke Verhaagen, leerkracht groep 5 uit IJsselmuiden, weet niet wat haar school nog meer kan doen:

• Er wordt elke dag stil gelezen en voorgelezen in groep 1 tot en met 8.
• Er is een zwerfboekenkast, schoolbibliotheek en een leescommissie en de school is een leesschool.
• De school organiseert boekenmarkten en high teas waar ouders voorlezen aan hun kind.
• De school geeft leesbingo’s mee in de vakantie en heeft leesprojecten: zo spelen ze boekendans, organiseren ze een voorleeswedstrijd, doen ze mee aan de Kinderboekenweek en bezoeken ze de bibliotheek.

Maria Rademaker, leerkracht primair onderwijs uit Leiden, is ervan overtuigd dat de problemen met en de afkeer van het lezen veroorzaakt worden door de manier van toetsen. Kinderen wordt ingeprent dat bij lezen snelheid de norm is. Volgens haar is lezen echter geen hardloopwedstrijd met de blik op de finishlijn. Leesplezier is namelijk meelopen aan de hand van de woorden in een boek, om zo tot kennismaking met nieuwe ideeën en werelden te komen. David Roelofs, neerlandicus en docent Hogeschool Arnhem en Nijmegen, vindt dat de oorzaken van de leescrisis zich bevinden op politiek, maatschappelijk, sociaal en cultureel vlak en zijn prima in kaart te brengen. Volgens hem lijkt de Inspectie van het Onderwijs ze niet te willen vinden.

Bron: Onderwijsinspectie, de Volkskrant