De pilot Studentmobiliteit maakt flexibel onderwijs voor studenten toegankelijk

Een student die een vrij keuzedeel wil invullen met een vak van een andere universiteit of hogeschool loopt tegen administratieve hobbels aan. De pilot Studentmobiliteit van de zone Flexibilisering van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT, maakt het mogelijk dat een student zich makkelijker kan inschrijven bij een vak van een andere instelling. Ulrike Wild is projectleider en een van de aanvoerders van de Versnellingszone Flexibilisering. “Met de pilot maken we met kleine stapjes het studielandschap toegankelijker voor studenten.”

Een student kan volgens de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) een vak volgen aan een andere instelling. Maar hij of zij stuit op beleidsmatige of organisatorische barrières: het is onduidelijk welke vakken te volgen zijn en de studiegidsen zijn niet altijd makkelijk te vinden en ontsluiten. Drie instellingen van de zone Flexibilisering van het Versnellingsplan Onderwijsinnovatie met ICT hebben samen met SURF een plan gevat om het anders te doen. Het idee van de pilot ontsprong in 2019, zegt Wild. “De UU, WUR en TU/e vormen al enkele jaren een alliantie. We zijn samen in het project gestapt, omdat we echt iets wilden doen om het voor studenten makkelijker te maken om elders een vak te volgen.”

Catalogus met 60 vakken

Onderwijsinstellingen kunnen administratieve processen versoepelen om de uitwisseling van gegevens te automatiseren. Wild: “Het was administratief gezien enorm ingewikkeld: studenten moesten voorheen vaak nog naar de balie van een andere stad om hun paspoort te laten zien en een Bewijs Betaald Collegegeld (BBC) te tonen. En hun gegevens werden vervolgens handmatig verwerkt.” Met het nieuwe systeem kunnen studenten zonder papieren rompslomp zich inschrijven en een bijvak volgen aan een andere universiteit.

De pilot wordt in verschillende fases uitgerold. Wild: “Het spreekt voor zich dat studenten moeten kijken of ze aan voorvereisten voldoen. Je kunt niet zomaar het vak astrofysica volgen als je nog nooit iets hebt berekend. Momenteel bieden we een catalogus met 60 vakken aan. We zijn doelbewust klein begonnen. Je kunt een dergelijk idee niet meteen over het hele land met alle onderwijsinstellingen uitrollen. Je moet rekening houden met de techniek maar ook de infrastructuur opbouwen. Pas dan kun je je afvragen: hoe willen we het verder doorontwikkelen?”

Het onderwijsaanbod verbreden

Voor studenten is keuzevrijheid in het samenstellen van het studieprogramma belangrijk. Ze moeten zich kunnen oriënteren op het aanwezige onderwijsaanbod, maar ook eenvoudig kunnen inschrijven. “Het huidige aanbod is ontstaan doordat we aan de verschillende instellingen hebben gevraagd wie aan de pilot mee wilde werken. Het doel is om in 2023 ten minste 100 vakken van iedere deelnemende instelling aan te bieden. Vervolgens moeten docenten aanhaken en meedoen. We willen ook op verschillende thema’s inzetten. Bijvoorbeeld alle biologievakken aanbieden of vakken rondom het thema ‘circulair society’. Zo krijgt de student een volledig beeld van wat het kennisaanbod rond een bepaald thema of discipline is”, legt Wild uit. “In wezen ontwikkel je een landschap waar het onderwijsaanbod van het Nederlandse hoger onderwijs wordt ontsloten en toegankelijk gemaakt voor studenten van andere instellingen.”

Data uitwisselen met eduID

Het idee is dat studenten makkelijker een vak aan een andere onderwijsinstelling kunnen volgen, maar wel met inachtneming van hun privacy en bescherming van hun persoonlijke data. De alliantie heeft in samenwerking met SURF de technische infrastructuur ontwikkeld die zich richt op het oriënteren van het onderwijsaanbod, inschrijven en het terugkoppelen van studieresultaten. Wild: “Stel, Peter Hellendonk studeert Biomedische Technologie aan de TU/e. Wij willen achterhalen of deze persoon daadwerkelijk Peter Hellendonk is en of hij ingeschreven staat in Eindhoven.” De studenteninformatiesystemen (SIS) van de verschillende instellingen wisselen geautomatiseerd informatie met elkaar uit. “We kunnen niet zomaar administratieve gegevens uitwisselen. Daarom hebben we in samenwerking met SURF eduID ontwikkeld”, zegt Wild.

Met eduID kan de student op een privacy-vriendelijke manier inloggen en inschrijven bij een andere instelling. Bij de uitwisseling van gegevens gebruikt iedere instelling de door SURF ontwikkelde software. Wild: “Peter logt in op de site. Zijn eduID is eigenlijk een sleuteltje dat vraagt of het oké is dat de administratie van TU/e zijn gegevens uitwisselt met de administratie van de WUR. Zo kan hij toestemming geven en dat is de basis voor zijn inschrijving aan een andere instelling.” 

Uitbreiding en opschaling

In november 2021 was de pilot gereed en kon deze in de praktijk worden getest. “Inmiddels hebben 50 studenten zich via het platform ingeschreven op een vak bij een partnerinstelling. Dagelijks surfen een aantal studenten naar de site om zich te oriënteren”, aldus Wild. “Het is belangrijk dat studenten nu weten dat deze mogelijkheid bestaat. Wanneer een student nadenkt over zijn studieprogramma, kan deze op onze website eduxchange kijken. Zo kunnen ze zien of er vakken worden aangeboden die ze interessant vinden, maar ook of er college wordt gegeven in een periode dat hij of zij het kan volgen. Ik vind het geweldig dat studenten onze website hebben bekeken. En daarom moeten we zo snel mogelijk opschalen en door meer studenten gevonden worden”, zegt Wild.

Andere universiteiten nemen nu ook deel aan de pilot. Een alliantie met TU Delft, Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit gaat eind dit jaar met de pilot aan de slag. De drie instellingen willen alle minoren binnen dit systeem uitwisselen. In 2023 is het de bedoeling om het systeem uit te breiden met meer Nederlandse instellingen.

Project Studentmobiliteit

“Ons doel is op dit moment om aan studenten kenbaar te maken wat het studieaanbod is binnen hun programma naast de eigen instelling. We willen verduidelijken dat sommige vakken te volgen zijn in Wageningen, maar ook in Utrecht en Eindhoven”, aldus Wild. “Met de pilot Studentmobiliteit hopen we dat er uiteindelijk meer flexibele onderwijsmogelijkheden komen voor studenten.”