Flexibilisering onderwijs vraagt om hoogwaardige digitale campus

Van oudsher zijn onderwijsinstellingen goed geoliede machines die vastomlijnde onderwijsprogramma’s verzorgen. In de 21^e eeuw spelen ze steeds meer in op de grote behoefte aan flexibel maatwerk en thema’s als een ‘leven lang leren’. Daarmee is het ook de hoogste tijd dat ze onder de motorkap de systemen daarvoor beschikbaar hebben. Zodat zij in staat zijn om de verwachtingen van studenten en docenten te overtreffen en hen een naadloze ervaring bieden.

Dat de wensen van studenten radicaal zijn veranderd in de afgelopen decennia, dat weet elke bestuurder van een onderwijsinstelling. Studenten willen bijvoorbeeld meer flexibiliteit in modules en in combinaties van (online en offline) leervormen. Ze kiezen veel meer voor kort cyclische programma’s en doen dat een leven lang; ze willen gebruik kunnen maken van alle denkbare kanalen en bijbehorende technologie; en ze verwachten dat er vanuit de onderwijsinstelling maatwerk begeleiding en advisering is voor hun specifieke situatie.  

Experimenteren met flexibel onderwijs 

Veel onderwijsinstellingen zijn inmiddels volop aan het experimenteren hoe ze het beste op die behoefte van persoonlijk en flexibel onderwijs kunnen inspringen.  

Enerzijds over de as van de keuzevrijheid die de student heeft in ‘wat’ hij of zij leert. Onderwijsinstellingen bieden  studenten modules en meer flexibiliteit om te ‘shoppen’ in het totale aanbod en (keuze)modules te stapelen tot totaalpakketten. Zowel binnen een opleiding als tussen opleidingen. Zowel binnen een onderwijsinstelling als tussen onderwijsinstellingen.  

Anderzijds over as het faciliteren van flexibiliteit in ‘hoe’ studenten willen studeren. Flexibiliteit in waar, wanneer hoe, met wie en in welke tempo. Er is toenemende aandacht voor het faciliteren van een rijkdom van (blended) werkvormen en begeleiding waarbij de student de eigen regie voert over zijn of haar leerproces.  

Kleine revolutie – van efficiency naar flexibiliteit 

Er voltrekt zich dan ook een kleine revolutie in het onderwijs waarbij het écht centraal stellen van de student en hem of haar de regie laten voeren over het eigen ontwikkelproces meer en meer voorop staat.  

Deze revolutie verloopt echter bepaald niet pijnloos, want die flexibiliteit staat op gespannen voet met hoe instellingen onder de motorkap ooit zijn ontworpen. Analoog aan de industriële revolutie was organiseerbaarheid (operational excellence) van het onderwijs lange tijd de heilige graal. Dat vertaalde zich in organisatievormen en processen die gericht waren op efficiency. Ook de bijbehorende IT-systemen hadden dat als uitgangspunt. Voor onderwijsinstellingen die wel een ambitie tot flexibel en persoonlijk onderwijs hadden, betekende dit in de praktijk dat er veel ‘add-ons’ werden gebouwd op bestaande systemen en soms ook volledig eigen systemen. Veel van deze onderwijsinstellingen hebben te kampen met een wildgroei in systemen en een versnipperd IT landschap. Dit leidt tot problemen in termen van beheersbaarheid en , ook tot problemen in het doorvoeren van onderwijsinnovaties.  

Het bestaande IT-landschap is vaak niet goed voorbereid op flexibilisering en maatwerk ondersteuning. De uitdagende volgende fase: het ontwikkelen van een meer agile landschap dat onderwijsinstellingen wel de naadloze persoonlijke interactie en flexibele mogelijkheden biedt om studenten en docenten te ondersteunen met onderwijsinnovaties gericht op flexibilisering en onderwijs “op maat”. Geïntegreerd enerzijds, open en aanpasbaar anderzijds. Gestandaardiseerd waar het moet, vrijheid gevend aan het onderwijs waar het kan. 

Schaalbare en flexibele platformtechnologie 

Het goede nieuws is dat razendsnelle technologisch doorontwikkelingen dit ook mogelijk maken zoals te zien is in digitale transformaties in de gehele maatschappij. Moderne applicaties bewegen steeds meer in de richting van open en agile platformen die de brug slaan tussen de basis – de backbone van een instelling waar alle processen lopen – met als belangrijke onderdelen het  SIS en de onderwijscatalogus – en de leefwereld van de student. Die student wil naar hartenlust stapelen, flexibel plannen, realtime inzicht in de voortgang van zijn of haar ontwikkelproces en op een moderne manier interacteren met de onderwijsinstelling, al dan niet met handige apps.    

Digitale technologie biedt anno nu op het vlak van onder meer integratie, data-analyse, gebruiksgemak en flexibiliteit mogelijkheden die tot voor kort nog ondenkbaar waren om zo’n moderne “digitale campus” neer te zetten, gebaseerd op schaalbare en flexibele platformtechnologie. Het momentum is beter dan ooit nu de bouwstenen ervoor volwassen zijn geworden. Vijf jaar geleden zou dit veel moeilijker zijn geweest.  

Een ding lijkt dan ook zeker: het onderwijs gaat een fascinerende tijd tegemoet op het vlak van IT.