Onderwijsconcept MBO Utrecht speelt in op marktvraag

De krapte op de arbeidsmarkt houdt onverminderd aan. In de sector zorg en welzijn neemt de vraag naar voldoende opgeleid zorgpersoneel alleen maar toe. De Zorgacademie van MBO Utrecht speelt met het onderwijsconcept FLOW (Flexibel Onderwijs) in op de marktvraag, stelt Astrid Schat, Regisseur Onderwijs. “De nood bij zorginstellingen is erg hoog. We willen studenten beter en sneller inzetten, zodat er in de toekomst voldoende en goed opgeleide zorgprofessionals zijn.” 

De Zorgacademie hanteert flexibel onderwijs in twee verschillende leerwegen. “Binnen het mbo kunnen studenten kiezen voor de BBL (beroepsbegeleidende leerweg) of de BOL (beroepsopleidende leerweg). Bij de BBL in zorg en welzijn gaat het om zij-instromers. Het zijn doorgaans al wat oudere mensen die willen werken en leren. Deze studenten hebben een contract bij een zorginstelling en gaan dan één dag in de week naar school”, zegt Schat. “Bij de BOL zijn het voornamelijk jongeren die na het vmbo doorstromen naar de academie. Ze lopen tijdens hun studie een aantal maanden stage bij verschillende zorginstellingen.”  

Programma gericht op Leven lang ontwikkelen 

Het leer- en opleidingsconcept FLOW is deels gestoeld op de ideeën van onderwijskundige Filip Dochy. Met HILL (High Impact Learning that Lasts) stelt Dochy onder meer dat een student pas leert, wanneer hij een probleem of hiaat ervaart. Schat: “In 2019 kregen we vanuit de organisatie de opdracht om een programma te ontwikkelen gericht op een leven lang ontwikkelen (LLO). Het blijven ontwikkelen van kennis en vaardigheden is ook belangrijk binnen het mbo. Ik heb een projectplan geschreven met als werktitel FLOW, een afkorting van Flexibel Onderwijs. Deze titel is een eigen leven gaan leiden en is nu een begrip geworden binnen MBO Utrecht. Met FLOW bereik je ook mensen die zich willen omscholen of toch op enige wijze weer een opleiding willen volgen.” 

Docenten op verschillende locaties zijn aan de slag gegaan met het onderwijsconcept. “Sinds september 2021 wordt FLOW op locatie in Hilversum uitgevoerd en vanaf april op locatie in Leerdam. Het concept wordt vanaf september 2022 in Utrecht uitgevoerd. Bijvoorbeeld in Leerdam werkt de ontwikkelgroep samen met de Rivas Zorggroep. De zorginstelling is sterk betrokken bij het onderwijsconcept en zo hebben ze hun eigen identiteit kunnen geven aan FLOW. Naast het nieuwe onderwijsconcept zorgen docenten er ook voor dat het oudere onderwijsconcept draait en eventueel wordt aangepast aan nieuwe situaties”, aldus Schat.  

Uitdagend onderwijs op maat 

De ontwikkeling van de student als persoon en professional staat bij de Zorgacademie centraal. “We bieden vraaggericht onderwijs aan waar we willen dat de student een actievere houding heeft in zijn eigen leerproces. De docent kijkt nu samen met de student welk onderwijs gegeven gaat worden. Stel, een BBL-student werkt bij een zorginstelling op een afdeling met mensen met diabetes. Het onderwerp diabetes staat pas in het tweede leerjaar gepland, maar alleen heeft de student de kennis nú nodig. Met FLOW willen we dus dat de student een leervraag formuleert en dat daarna het onderwijs eromheen wordt opgebouwd”, legt Schat uit. “Het onderwijs moet natuurlijk wel aan bepaalde eisen voldoen, want we willen goede zorgprofessionals afleveren. We willen uiteindelijk dat het onderwijs uitdagender is voor de student. Met FLOW hopen we dat de student door de praktische ervaring die hij opdoet in de praktijk, de motivatie vindt om bepaalde keuzes te maken in het onderwijs dat hij of zij wil volgen.” 

Flexibele zorgprofessionals

In de kern stimuleert FLOW ontwikkelingsgericht onderwijs ter vervanging van het leerstofjaarklassensysteem en de bijbehorende vaste toetsprogramma’s. Het doel is dat het leer- en opleidingsconcept binnen drie jaar draait binnen alle opleidingen en op alle locaties. Schat: “In samenwerking met de branche, de MBO Raad en de SBB zijn leereenheden vastgesteld waarbij mensen een deel van de opleiding kunnen volgen en een mbo-certificaat met civiel effect ontvangen. Het civiele effect zorgt voor waardering van dit mbo-certificaat in het kader van een LLO. Bij de BBL-opleiding werken we in blokken van 20 weken. Een student die de opleiding start kan bijvoorbeeld eerder stoppen, omdat het niveau te hoog is. Dan kunnen we kijken naar hun kennis en ervaringen en een mbo-certificaat eraan koppelen. Als hij of zij over enige tijd de studie weer wil oppakken, dan krijgen ze een flinke vrijstelling.” 

Student regisseur van zijn eigen leerproces 

De Zorgacademie biedt studenten met FLOW een brede basis aan waarbij ze praktische actie en kennisdeling voortdurend stimuleren. “Als een zorgmedewerker bezig is met bijvoorbeeld deskundigheidsbevordering en een kennishiaat ervaart, dan maken wij het mogelijk dat hij of zij een module kan volgen die voldoet aan de leervraag. Een aantal modules vormen samen een leereenheid, die gekoppeld is aan een mbo-certificaat”, voegt Schat toe. “Zo blijft de student regisseur van zijn of haar eigen leerproces. En daarnaast maak je het mogelijk dat een zorgprofessional een trede hoger komt binnen zijn functiegroep, mits de zorgorganisatie daar open voor staat.”