Ecosystemen het enige antwoord op krapte arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is uit balans en de vraag naar goed opgeleide mensen is hoog. Het onderwijs is daarin een onmisbare schakel en vormt het startpunt van verandering. Rob Neutelings – voorzitter Raad van Bestuur van Curio – en Prof. Dr. Jaap van Muijen – hoogleraar organisatiepsychologie aan de Nyenrode Business University – bespreken in de tweede aflevering van Breens LIVE! de noodzakelijke samenwerking tussen onderwijs en de arbeidsmarkt om de duurzame tekorten in de arbeidsmarkt aan te pakken. “We moeten als Nederland en als maatschappij keuzes maken. Wat vinden we echt belangrijk?”

Beluister de hele aflevering met Rob Neutelings en Jaap van Muijen.

Breens LIVE!

In het programma ‘Breens LIVE!’ op New Business Radio gaan Robert van den Ham en zijn co-host Geert-Jan van der Snoek van Breens Network elke maand in gesprek met ervaringsdeskundigen over innovatie en digitalisering in het onderwijs van morgen. ‘Breens LIVE!’ wordt elke derde vrijdag van de maand tussen 11.00 en 12.00 uur uitgezonden op New Business Radio. Achteraf is het als podcast te beluisteren via Breens.nl en op de bekende podcastkanalen.

Highlights aflevering met Rob Neutelings en Jaap van Muijen

Talentenpaspoort

Het eerste onderwerp dat voorbijkomt, is de waarde van diploma’s in de huidige arbeidsmarkt. Van Muijen haalt een voorbeeld aan, waarbij de KwadrantGroep mensen uit de horeca- en de transportwereld haalt en ze na een korte stage inzet in de ouderenzorg. “Ze kijken naar wat die mensen kunnen en wat ze in de praktijk aan toegevoegde waarde hebben voor het resultaat.”

Het spreekt Neutelings aan. Hij ziet een diploma ook wel als een achteruitkijkspiegel is, waarin je terugkijkt op wat je bereikt hebt. Het draait volgens hem veel meer om een talentenpaspoort met competenties, kwaliteiten, talenten en vaardigheden die het voor mensen mogelijk maken gemakkelijk te switchen tussen sectoren. Het past volgens Van der Snoek ook helemaal binnen het concept van leven lang ontwikkelen. Je start bij een werkgever, omdat je de juiste competenties hebt. Het opdoen van de juiste kennis en ervaring volgt daarna wel.

Psychologisch contract

De instroom in het mbo daalt, terwijl volgens Neutelings de arbeidsmarkt schreeuwt om goed opgeleide mbo’ers. Nu verhindert het personeelsgebrek veel werkgevers om te groeien. De hoogte van het salaris is een belangrijk argument bij de keuze voor een werkgever. De mate van belang verschilt wel per generatie, zegt Van Muijen. “Jongeren hebben een ander psychologisch contract dan bijvoorbeeld Generatie X. Als je jongeren wilt aantrekken, zul je als organisatie iets aan je leiderschap moeten doen, naast het salaris en het bieden van kansen.”

Van Muijen geeft aan dat een opleiding zich dubbel en dwars uitbetaalt in de hoogte van het salaris. Dat blijkt keer op keer uit het Nationaal Salarisonderzoek, dat Van Muijen elke 2 jaar in opdracht van de Persgroep Online uitvoert. In maart is de volgende editie, dus dan komen de ontwikkelingen van de afgelopen jaren aan het licht. Neutelings verwacht dat het salaris van mbo steeds dichter bij dat van hbo komt. “Als je op zaterdagochtend een overstroming hebt in keuken, dan betaal je inmiddels meer dan aan een Zuidas-advocaat.”

Zij-instromers

Met betrekking tot het lerarentekort komt de zij-instromer aan de orde. Volgens Neutelings is het nodig om de problemen aan te pakken waar zij-instromers nu in de praktijk tegenaan. “Als ik alleen naar het traject kijk, ben ik al ontmoedigd. We moeten het veel makkelijker maken.”

Van Muijen vraagt zich af waarom je voor een carrière zou kiezen om je hele leven in het onderwijs te blijven. Hij pleit ervoor om regelmatig te switchen tussen onderwijs en andere sectoren. Daardoor ontstaat een meer vloeiende wisselwerking. “Het onderwijs is nu georganiseerd in aparte scholen. Je zou daar veel meer een ecosysteem van willen maken.”

Overigens vragen alle tekorten op de arbeidsmarkt om het maken keuzes, vindt Neutelings. “Er is eigenlijk geen sector waar geen tekort is en dat zal in de komende 10 tot 15 jaar nog wel zo zijn. Wat vinden we als Nederland en als maatschappij echt belangrijk? Willen we dan bijvoorbeeld elke avond op een terras kunnen zitten of moeten we een deel van die arbeidscapaciteit inzetten in de zorg? Dat soort afwegingen moeten we maken met z’n allen.”

Onderwijs en arbeidsmarkt de komende twee jaar

Neutelings verwacht dat er in de komende twee jaar veel meer interactie met het bedrijfsleven zal zijn, waarbij de huidige systemen vervagen en nieuwe ecosystemen ontstaan. Het onderwijs zal daarin meer in contexten gegeven worden en flexibeler zijn in het aanbieden van stukjes onderwijs in plaats van hele opleidingen. “Dat is het enige antwoord op datgene wat aan de hand is in de arbeidsmarkt.”

Van Muijen beaamt dat: “We moeten wendbaar zijn in de uitvoering en blijven kijken wat er in de omgeving gebeurt en waar kansen liggen.” Hij eindigt met een advies: “Je moet groot denken maar klein beginnen.”