Het belang van sociaal-emotioneel welbevinden monitoren in het VO

Thuisonderwijs vanwege de coronapandemie heeft veel impact gehad op middelbare scholieren. Niet alleen zijn er leerachterstanden ontstaan, maar ook angst, somberheid en stress zijn toegenomen. Voor de leerachterstanden is veel aandacht in bijvoorbeeld het Nationaal Programma Onderwijs. Maar het sociaal-emotioneel welbevinden van leerlingen wordt nog teveel over het hoofd gezien.

Balans tussen prestaties en mentale gesteldheid

Middelbare scholen spelen een belangrijke rol in het leven van hun leerlingen en dragen bij aan hun geestelijk en sociaal welbevinden. Pas als een scholier lekker in zijn vel zit, kan hij of zij gemotiveerd zijn om te leren en presteren op school. De coronacrisis heeft dit nog duidelijker zichtbaar gemaakt, door de tijdelijk sluiting van scholen. Het is dus van groot belang dat scholen nadrukkelijk aandacht hebben voor het sociaal-emotioneel welbevinden van leerlingen. Focus als school niet alleen op de rapportcijfers, maar leer scholieren bijvoorbeeld ook hoe je omgaat met emoties. Dit heeft niet alleen een positief effect op het welbevinden, het werkt ook bevorderend voor de orde in de klas, het samenwerken met groepsgenoten en de motivatie om iets te leren.

Het begint bij monitoren

Om de juiste aandacht te schenken aan het sociaal-emotioneel welbevinden van leerlingen is het allereerst belangrijk om goed te monitoren. Veel docenten en (beleids-) medewerkers zoals orthopedagogen en psychologen hebben vaak maar een beperkt beeld van de situatie op zijn of haar school. Door het in kaart brengen van de mentale gesteldheid van scholieren maakt het de situatie inzichtelijk voor alle betrokkenen. Bovendien zorgt monitoring voor inzicht op individueel en klassikaal niveau en is op beide niveaus ook de trend zichtbaar. Gaat het op mentaal vlak beter of minder goed met individuele leerlingen dan bijvoorbeeld een jaar geleden? Die vraag is makkelijker te beantwoorden als je de situatie vastlegt.

Het volgen van lessen en het leveren van leerprestaties gaat hand in hand met leerlingen die lekker in hun vel zitten en daarom is monitoren juist heel belangrijk. Dit doe je aan de hand van vragenlijsten waarbij je onderwerpen zoals gedrag, concentratie en sociale veiligheid bevraagd onder leerlingen, eventueel aangevuld door mentor of ouders. Vervolgens ga je de informatie interpreteren en levert het inzichten op bij welke onderdelen een leerling beter ondersteund kan worden.

Zien!vo ondersteunt docenten

Zien!vo is een instrument om de ondersteuningsvragen op het gebied van sociaal-emotioneel functioneren en leer-werkhouding van leerlingen in beeld te brengen met behulp van vragenlijsten. De leerling vult over zichzelf een lijst in. Roept de uitkomst vragen op, dan vult de mentor ook de lijst in. Eventueel laten invullen door een ouder of overige betrokkene is ook mogelijk.

Van monitoren naar handelen

Als de vragenlijsten zijn ingevuld ontstaat een overzicht van de huidige situatie als het gaat om sociaal-emotioneel welbevinden, zonder dat daar een waardeoordeel aan gekoppeld wordt. Omdat de vragenlijsten door zowel leerlingen, mentor en overige betrokkenen worden ingevuld komen er meestal verschillende antwoorden uit. Hierover kun je vervolgens het gesprek voeren. Vervolgens kun je gebruikmaken van de handelingssuggesties die vanuit het instrument Zien!vo worden gegeven, om op deze manier de individuele leerling zo optimaal mogelijk te ondersteunen.