Keer de geldstromen in het onderwijs om

Neem bij de geldstromen in het onderwijs de school als uitgangspunt. Dat is de kern van het advies van het onderzoek ‘Geldstromen door de school. Van OCW tot 7B’. Het initiatief voor het onderzoek kwam van openbare basisschool Lucas van Leyden uit Leiden. Aanleiding was een vraag van een moeder van een leerling uit groep 7.

De moeder vroeg zich af hoe het kan dat het uurtje bijles voor haar kind per maand al veel meer kostte dan de ouderlijke bijdrage per jaar en of de school eigenlijk wel wist hoeveel kinderen buitenschools onderwijs hebben, en wat daarin omgaat?. Het leidde uiteindelijk tot een onderzoeksteam ‘Geldstromen door de school’, dat bestond uit de leerlingen van klas 7B, Gert-Jan de Zwart, Maarten Meijer en Claudy Luiten (OBS Lucas van Leyden), Nathan Rozema en Pieter Buisman (Geldstromen door de wijk), Peter Hulsen (Ouders Onderwijs), Hans Smit en Eveline Botter (Gemeente Leiden) en Marije van den Berg (Democratie in uitvoering).

In het onderzoeksrapport geven de auteurs als motivatie dat ze onderwijsgeld zo goed mogelijk voor de kinderen willen inzetten en dat ze ervan overtuigd zijn dat dat beter kan. ‘Geldstromen door de school’ brengt in beeld hoe ongebalanceerd de zeggenschap in het bestaande systeem is. Op hoeveel plekken ‘boven je hoofd’ je wel niet als leerkracht of ouder moet ‘medezeggenschappen’ om een sprankje invloed te hebben. Hun conclusie is daarom duidelijk: de zeggenschapsstructuur voor onderwijsgeld verdient geen versterking maar omkering. Begin op school.

Het onderzoeksrapport bevat zowel uitkomsten als aanbevelingen.

Uitkomsten

De uitkomsten laten zien dat de bekostiging van het primair onderwijs in beginsel een eenvoudig stelsel is. Doordat budgetten worden afgescheiden en er ook geldstromen van andere bronnen als het ministerie van OCW komen of via andere instellingen lopen en omdat scholen zelf weer geld afdragen en vaak deel uitmaken van een groter geheel is het toch erg ingewikkeld en die complexiteit kost geld. Uiteindelijk komt van elke 1 euro van OCW 60 cent bij de school, die uit andere bronnen nog 10 cent ontvangt. Van die 70 cent is 58 cent bestemd voor het personeel en 12 cent voor de rest. De auteurs concluderen dat de geldstromen weinig inzichtelijk zijn en daardoor moeilijk beïnvloedbaar en dat dat een goed gesprek over een effectieve besteding van middelen voor goed onderwijs in de weg staat.

Aanbevelingen

De auteurs doen de volgende aanbevelingen:

Aan iedereen:

• Neem de school en haar omgeving als uitgangspunt
• Maak de school nog meer tot ontmoetingsplek voor de wijk en wek daarmee nieuwe geldstromen op
• Durf oude zekerheden los te laten om ruimte te geven aan vernieuwing en meer rendement uit de geldstromen

Aan de minister, kabinet en Tweede Kamer:

• Leg de zeggenschap en verantwoordelijkheid in beginsel op de school
• Laat directie, leerkrachten en ouders zoveel mogelijk taken binnen de school oppakken en rust hen daartoe uit
• Bied de leraar en de schoolleider daarmee een breder carrièreperspectief
• Doorbreek de paradox van de schaalvoordelen
• Draai de zeggenschap over de school, het onderwijs en de geldstromen om
• Verbreed de lumpsum en verleg deze rechtstreeks naar de school
• Maak de geldstromen voor alle partijen inzichtelijk en begrijpelijk
• Zorg voor adequate en gedegen kennis bij voor directie, leerkrachten en ouders
• Behoed de school voor de waan van de dag

Aan de bestuurder en de schoolleider:

• Bestuur vanuit de specifieke opgave van de school, stimuleer de ontwikkeling van onderop
• Maak de doelen van de organisatie en de doelen van de school expliciet
• Organiseer tegenspraak van binnen en van buiten, stimuleer deze en breng deze op niveau
• Wees creatief en ondernemend

Aan de leerkrachten en de ouders:

• Dwing medezeggenschap en invloed op de geldstromen af vanuit de eigen kracht

Aan de wethouder (en het college en de raad):

• Bevorder goed onderwijs in het belang van de lokale samenleving met gerichte eigen investeringen
• Verbind het onderwijs aan de opgaven in het sociale domein en doorbreek de schotten
• Oefen invloed uit waar zeggenschap ontbreekt
• Verbind het primair onderwijs met de wijkaanpak en zijn sociale, economische en ruimtelijke opgaven
• Stel duidelijke prioriteiten in de toedeling van de gemeentelijke geldstromen.

Bronnen: Het onderzoeksrapport en Geldstromen door de school.