Monitor leskwaliteit wijst uit: veel kansen om lessen te verbeteren

Bij een effectieve les zijn vijf kenmerken van belang voor het leren van leerlingen tijdens de les: lesklimaat, klassenmanagement, instructie, afstemming en zelfregulerend leren. De Inspectie van het Onderwijs ontwikkelde samen met de Universiteit Twente een tool die meet in hoeverre deze terugkomen in het Nederlands onderwijs. Met behulp daarvan werden in de Monitor leskwaliteit scholen in het funderend onderwijs onderzocht: basisonderwijs, voortgezet onderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs. De uitkomst: er zijn mogelijkheden om een effectieve les te verbeteren.

Toelichting kenmerken

De Monitor geeft een toelichting op de vijf kenmerken:

• Lesklimaat: het klimaat waarin de les zich afspeelt; dit bepaalt in welke mate leerlingen zich veilig voelen en gestimuleerd worden om te leren.
• Klassenmanagement: de organisatie van de les die bepaalt of de lestijd efficiënt wordt benut, of regels en procedures duidelijk zijn en of deze bijdragen aan de actieve betrokkenheid van leerlingen.
• Instructie: de aansturing van het leerproces van leerlingen door de leraar aan de hand van een introductie, uitleg, begeleiding, oefeningen en feedback.
• Afstemming: de wijze waarop de les ertoe bijdraagt dat alle leerlingen, ondanks hun verschillen, profiteren van de les. De afstemming is beter als de leraar de verschillen kent en hier rekening mee houdt, dan wel zich erbij aansluit.
• Zelfregulerend leren: het tijdens de les aanleren van algemene leer- en studievaardigheden waarmee leerlingen zelf kunnen inschatten waar ze goed in zijn en waar ze in kunnen verbeteren.

Rode draad resultaten

De vijf kenmerken zijn steekproefsgewijs onderzocht. De uitkomsten zijn in drie factsheets – po, vo en (v)so – weergegeven. De resultaten verschillen per sector, maar er is wel een rode draad te zien:

• Het lesklimaat en het klassenmanagement zijn bij het grootste deel van de lessen op orde.
• De leraren leggen de leraren de lesstof meestal duidelijk uit en geven leraren meestal voldoende tijd om te oefenen met de lesstof.
• Leraren leggen lang niet altijd het nut van de les aan leerlingen uit. Minder dan de helft van de leraren laat leerlingen diep nadenken over de lesstof.
• Leraren sluiten in de les niet altijd aan bij de onderwijsbehoefte van iedere leerling.
• Er vindt heel weinig afstemming van de verwerkingsstof plaats op leerlingen die de lesstof al snapten.
• Leerlingen die de lesstof moeilijk vinden krijgen vaak extra uitleg of hulp.

De Monitor vindt dat er meer aandacht kan worden besteed aan het verbeteren van leskwaliteit. Daarvoor biedt de Monitor handvatten voor een goed gesprek en verbetervoorstellen.

Bron: Onderwijsinspectie, Onderwijsland