Leren van onze noorderburen: het succes van Estland met digitaal onderwijs in coronatijd

Scholen in de Baltische staat zijn dankzij de vroege adoptie van onderwijstechnologie en ICT vlekkeloos overgestapt naar online lesgeven.

Terwijl honderdduizenden kinderen in het Verenigd Koninkrijk geen toegang meer hadden tot onderwijs tijdens de lockdown, velen vaak zonder beschikking over een laptop of (snel) internet, konden leerlingen in Estland profiteren van de voordelen van een vroege investering in digitale leersystemen, verstrekt door de overheid binnen de Baltische staat.

Lang voordat het Coronavirus de wereld begon te teisteren, maakte Estland al van de ontwikkeling van digitale vaardigheden, hogesnelheidsinternet en een geavanceerde IT-infrastructuur een nationale prioriteit. Wist je dat dit land als één van de eerste landen in de wereld internettoegang heeft geclassificeerd als een mensenrecht?

Scholen in Estland hebben bovendien al jaren digitaal studiemateriaal en elektronische schoolmanagementsystemen gebruikt. Dus toen de pandemie toesloeg en scholen gedwongen werden om hun deuren te sluiten in de hoofdstad Talinn, gingen de Estlandse kinderen thuis moeiteloos verder met online onderwijs.

Daarentegen was in het Verenigd Koninkrijk het leren op afstand tijdens de lockdown vooral inconsequent. Het leerproces van kinderen werd hoofdzakelijk bepaald door hun toegang tot internet en technologie. Ook moesten docenten plotseling in een stroomversnelling nieuwe digitale vaardigheden ontwikkelen. En een laptopregeling van de overheid, bedoeld om achterstandskinderen in Engeland te voorzien van een goedwerkend device, werd bekritiseerd voor haar ondermaats- en traagheid.

‘’Het was geen fluitje van een cent,’’ aldus Taavi Kreitsmann, een hoofddocent in Estland. ‘’Maar op veel manieren zitten we zeker in een betere situatie dan anderen.’’ Kreitsmann is de directeur van Tartu Erakool, een school voor zeven tot 13-jarigen in Tartu, een stad in het oosten van het land.

Al lang voor Covid-19, hadden alle 340 scholieren op de onderwijsinstelling van Kreitmann hun eigen iPads, die centraal beheerd werden door de school en gebruikt werden om de leerlingen te voorzien van lessen. Kinderen waren ook al gewend aan online studiedagen, waarbij ze af en toe vanuit huis studeerden in plaats van in het schoolgebouw, terwijl hun docenten werkten aan het ontwikkelen van hun eigen vaardigheden. 

Eerlijk toegegeven, Taartu Erakool is wel een privéschool die mogelijk beter uitgerust is dan andere onderwijsinstellingen. Sinds Estland echter onafhankelijk is geworden van de Sovjet Unie in 1991, hebben alle jonge ambitieuze leiders van het land de uitdaging aangenomen om een lidstaat te creëren met digitaal onderwijs in de kern van hun plannen.

Zo werd er in 1997 een project genaamd Tiigrihupe (de tijgersprong) gelanceerd om scholen te voorzien van computers en internet, naast een essentiële digi-training voor docenten. ‘’Estland heeft zich al jarenlang voorbereid op digitaal onderwijs,’’ zegt Laura Limperk-Kütaru, het hoofd van Estlands afdeling van internationale betrekkingen. ‘’Voor ons was deze transformatie naar onderwijs op afstand niks nieuws.’’

Vooraf de pandemie werden op Estlandse scholen regelmatig digitale studiematerialen gebruikt, inclusief een digitaal boekenplatform genaamd Opiq en elektronische schoolmanagementsystemen zoals eKool, die leerlingen, ouders en docenten samen verbinden.

‘’Al deze systemen waren al jarenlang ingesteld en op stand-by,’’ aldus Limperk-Kütaru. Toen Corona ervoor zorgde dat schoolgebouwen dicht moesten, was het ‘een kwestie van uit klaslokalen verhuizen naar een virtuele omgeving’.

Niet elk kind in Estland had toegang tot een laptop of tablet, maar waar dat het geval was, sprongen scholen, lokale autoriteiten en vrijwillige organisaties bij om te helpen. Een team van universitair-geschoolde ‘onderwijstechnologen’ die op scholen zijn gevestigd, werkten samen met docenten om de beste omgang met digitale (leer)middelen te verzekeren.

De resultaten zijn tot nu toe positief. ‘’Docenten konden op hun scholen bijna alle kinderen bereiken,’’ zei Limperk-Kütaru, die ervan overtuigd is dat er geen leerachterstanden zijn opgelopen. ‘’Momenteel hebben we niet veel verandering gezien ten opzichte van andere jaren.’’ In Engeland vreest men dat er mogelijk 10 jaar van progressie in het verkleinen van de opleidingskloof tussen achterstandsleerlingen en hun leeftijdsgenoten teniet is gedaan. 

Estland heeft het niet alleen goed gedaan tijdens de lockdown, het land heeft zichzelf in recente jaren prominent gevestigd als de nieuwe onderwijsgrootmacht in Europa. Ze overtreft zelfs voormalig koploper Finland in de internationale Pisa toetsen. Met een bevolking van slechts 1,3 miljoen inwoners zijn de onderwijsuitdagingen die Estland onder ogen ziet uiteraard anders dan die van Engeland. Maar van haar digitale leiderschap kunnen andere landen zeker lessen trekken.

Andreas Schleicher is de directeur van onderwijs en vaardigheden aan de Organisation for Economic Co-operation and Development, waar hij ook toezicht houdt op de internationale Pisa toetsen. Toen er werd gevraagd waarom Estlands overstap naar onderwijs op afstand zo succesvol is geweest vergeleken met het Verenigd Koninkrijk, zei hij: ‘’Het belangrijkste verschil is dat docenten en leidinggevenden binnen de scholen in Estland gewend zijn om te werken als ‘designers’ van innovatieve leeromgevingen. En dat zij dus ook de flexibiliteit hebben om het beste te halen uit de omstandigheden tussen persoon, ruimte, technologie en tijd.’’

‘’Dit gaat terug naar toen Estland onafhankelijk werd. In tegenstelling tot andere landen in de regio, probeerden ze niet het oude systeem te herstellen, maar hadden ze een jonge generatie van entrepreneurs die een geheel nieuw publieksstelsel gecreëerd hebben met ondernemerschap en digitalisering als kernwaardes.’’

De coronapandemie heeft Estlands inzet van digitaal onderwijs juist versterkt en met de (zeer waarschijnlijke) voortzetting van de beperkingen in op-locatie-onderwijs, zullen andere landen snel in haar voetstappen volgen. ‘’Vele dingen zullen na corona nooit meer hetzelfde zijn,’’ aldus Kreitsmann, ‘’en onderwijs is één van die dingen.’’

Bron: The Guardian