Digitaal toetsen: de voordelen en valkuilen

Sinds de coronapandemie kunnen we er niet meer omheen. Buiten digitaal lesgeven is ook digitaal toetsen een feit. Vandaag de dag, maar ook zeker in de toekomst krijgen we volop te maken met digitale toetsen. Maar hoe pak je dat eigenlijk aan, hoe voorkom je fraude en kleven er naast al die voordelen ook nog nadelen aan?

Digitaal toetsen

Niet alleen het lesgeven is in tijden van digitaal onderwijs, hybride onderwijs en blended onderwijs net even anders geworden, ook het toetsen vraagt om aanpassingen en vernieuwingen. We kunnen dan ook niet meer om digitaal toetsen heen. Zoals de naam al doet vermoeden zet je bij digitaal toetsen ICT – oftewel computertechnologie – in om de leerlingen te kunnen toetsen. Dit kan zowel fysiek in het klaslokaal gebeuren, maar ook op afstand.

8 tips ter voorbereiding van digitaal toetsen

In een eerder artikel kon je al lezen hoe je toekomstbestendige toetsen ontwikkelt, echter gaat het bij het maken van digitale toetsen ook vooral om goede voorbereiding. En daar blijft het niet bij. Want buiten het voorbereiden en afnemen van digitale toetsen is ook het nakijken, analyseren en evalueren van de toetsen belangrijk.  

Om goed voorbereid te zijn op het afnemen van zo’n digitale toets is het handig van tevoren rekening te houden met de volgende tips. Check deze punten tijdig zodat je eventueel nog de nodige maatregelen kunt nemen.  

1. Online toetsprogramma’s: Er zijn verschillende online tools en programma’s waarmee je digitale toetsen kunt maken, oefenen en afnemen. Voorbeelden van veelgebruikte tools zijn:  

• Socrative 
• GoConqr 

• Edmodo 
• TestMoz  
• ClassMarker 
• Schoology Quiziz 
• Quayn  

• Learnbeat 
• Google Forms  
• It’s Learning 
• Magister  

Elke tool heeft zo zijn eigen mogelijkheden en hulpmiddelen. Welke voor jou en jouw leerlingen het prettigst werkt verschilt per persoon en situatie.  

2. Maak een proeftoets: Wanneer jouw school nog niet zo veel ervaring heeft met digitale toetsen maken en afnemen is het verstandig iedereen voor te bereiden met een proeftoets. Op die manier kan iedereen er alvast aan wennen en levert dit geen onnodige stress op tijdens de echte digitale toets.  

3. Gebruik een checklist: Zeker wanneer digitaal toetsen nog nieuw voor je is, is het fijn om een checklist bij de hand te houden. De checklist en handige overzichtsposter van Kennisnet is biedt je om te beginnen een fijne houvast. Gaandeweg merk je vanzelf welke punten voor jou het belangrijkst zijn en kun je je eigen checklist aanhouden.  

4. Check de beveiliging/privacy: Digitaal toetsen vraagt uiteraard om meer zorgvuldigheid omtrent privacy en beveiliging rondom persoonlijke informatie. Zoek uit op wat voor manier de persoonsgegevens van de leerlingen worden verwerkt en of dit goed beveiligd is.  

5. Technische check: Of de leerlingen nu op locatie of thuis de digitale toets maken, als docent moet je van tevoren altijd controleren of de toets locatie in orde is. Denk hierbij aan stroomvoorziening, netwerkverbinding, eventuele accessoires zoals koptelefoons en individuele werkplekken waar het rustig genoeg is om een toets te kunnen maken.  

6. Alles up-to-date?: Ook is het verstandig om te dubbelchecken of de software (zoals browsers en besturingssystemen) up-to-date is, zodat de kans kleiner is dat je voor verrassingen komt te staan tijdens of vlak voor een toets.   

7. Bedenk een plan B: Uiteraard kun je verrassingen nooit helemaal uitsluiten, dus zorg ook dat je een plan B paraat hebt zodat je de toets alsnog af kunt nemen.  

8. Voorkom spieken: Bij een toets in een fysieke leeromgeving heb je als docent nog enigszins zicht op spieken en fraude, maar bij een digitale toets is dat net even anders. Toch is het heel belangrijk hier goed over na te denken en ook duidelijk uit te spreken wat wel en niet geoorloofd is. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om tijdslimieten in te zetten. Ook kun je ervoor kiezen mee te kijken en/of luisteren tijdens het toetsen, of je kunt beperkingen inschakelen zoals het toestaan van maximaal één tabblad in de internetbrowser. Meer tips hierover lezen? Bekijk ook ons artikel over het voorkomen van spieken en fraude tijdens digitale toetsen.  

Voordelen en nadelen van digitaal toetsen 

Uiteraard kleven er, zoals bij vrijwel alle nieuwe methodes in het onderwijs, zowel voordelen als nadelen aan digitaal toetsen. We zetten de belangrijkste voordelen en nadelen voor je op een rij:  

Voordelen van digitaal toetsen 

• Past bij huidige digitale onderwijs: Docenten en leerlingen maken de laatste jaren meer en meer gebruik van digitale hulpmiddelen, zeker sinds de coronapandemie. Het digitaal toetsen sluit hier dan ook perfect op aan.  
• Digitale content als toevoeging: Bij digitale toetsen is het mogelijk om digitale content zoals audio- of videofragmenten toe te voegen. Dit kan een fijne manier zijn om bepaalde vragen te ondersteunen of verduidelijken.  

• Makkelijker en sneller: Het is makkelijker en sneller om toetsen onder grotere groepen leerlingen af te nemen én na te kijken.  
• Voortgang en leerproces: De voortgang en het leerproces van de individuele leerlingen is gemakkelijker in te zien en bij te houden. Aan de hand van deze informatie kun je je eigen lessen en toetsen eventueel aanpassen. Daarnaast krijg je beter inzicht in welke leerlingen meer aandacht of sturing nodig hebben.  
• Flexibeler: Tijdens klassikaal onderwijs op school ben je gewend dat de meeste leerlingen op hetzelfde moment de toetsen afnemen, ongeacht of iedereen er daadwerkelijk al klaar voor is. Bij digitaal toetsen daarentegen kun je de vooruitgang van de leerlingen echter beter in de gaten houden en de leerlingen zelf laten kiezen wanneer ze (in een vooraf bepaalde periode) er klaar voor zijn om de toets af te leggen.  
• Feedbackmogelijkheden: Dit geldt niet voor alle systemen, maar er zijn enkele toetssystemen die de mogelijkheid bieden om verhelderende feedback te geven bij de ingevulde antwoorden. Op die manier zien leerlingen niet alleen of ze het antwoord goed of fout hebben, maar begrijpen ze ook meteen waarom het eventueel fout is.  
• Toetsen uitwisselen: Elke keer je eigen toetsen maken kost veel tijd en energie. Gelukkig kun je digitale toetsen gemakkelijk met je collega’s uitwisselen, waardoor jij en je collega’s veel tijd besparen én van elkaars toetsmethodes leren.  

Nadelen van digitaal toetsen  

Hoewel er relatief weinig nadelen rondom digitaal toetsen bestaan is het toch belangrijk ze te benoemen. In feite kan het maar op twee onderdelen misgaan: gebrekkige voorbereiding en ICT-problemen. Wanneer de infrastructuur of de internetverbinding van de school (of bij de leerlingen thuis) niet op orde is kan dit nog wel eens voor problemen zorgen. Ook kan het misgaan op de voorbereiding van het afnemen of afleggen van de digitale toetsen. Wanneer leerlingen en leraren hier nog niet bekend mee zijn heeft dit meestal negatieve effecten op de resultaten. Zorg er daarom altijd voor dat je zowel als docent goed voorbereid bent, maar ook de leerlingen goed voorbereidt met behulp oefentoetsen.

Digitaal toetsen is een blijvertje 

Hoewel digitaal toetsen zeker niet nieuw is, is het vanwege de lange duur van de coronapandemie en het daarbij horende afstandsonderwijs in een stroomversnelling geraakt. Toch is het zeker niet een tijdelijke methode of hulpmiddel, maar juist een blijvertje als we de experts uit het onderwijs mogen geloven. Onder andere vanwege het feit dat je door middel van metadata beter inzicht krijgt in de voortgang en eventuele behoefte aan extra uitleg of aandacht van een leerling.  

Tekst door Marjolein Sintenie